#1
|
|||
|
|||
hastalıklar hakkında genel bilgiler
Bu bolumde cok sik rastladigimiz hastaliklar ve kotu aliskanliklar konusunda aydinlatici bilgiler bulunacaktir.
Bu konu sabit ve kilitli olacaktir , fakat bu konularla ilgili sorularinizi tabiki asagida konu acarak sorabilirsiniz. Buradaki bilgiler tamamen benim tarafimdan hazirlanmis olup International Medical Corps ve British Petrolium tarafindan onaylanmis ve halen bu sirketlerin saglik bolumleri tarafindan calisanlarina referans bir kitapcik olarak sunulmaktadir. Burada ; Tuberkuloz hakkinda bilmeniz gerekenler Hepatit Sitma Akut solunum yolu hastaliklari Ishal Cinsel yolla bulasan hastaliklar Deri hastaliklari Sicak carpmasinin yarattigi kritik durumlar Alkol ve uyusturucu bagimliligi Sigara Stres Beslenme Fiziksel hareketler konusunda bilgiler bulabileceksiniz. TUBERKULOZ HAKKINDA BILMENIZ GEREKENLER Dunya Saglik Orgutunun (DSO) verdigi bilgiye gore dunyada 2 milyar insan (toplam nufusun %32'si) vereme yakalanmistir ve her sene tuberkuloz nedeniyle 3 milyon kisi olmektedir. Bu nedenle DSO 1993 yilinda verem hastaligini dunyanin global problemi gibi tanimlanmasini teklif etmistir. Yasina, milliyetine ve sosyal durumuna bagli olmayarak her insan verem hastaligina yakalanabilir. VEREM NEDIR? Verem - insanin akciger veya herhangi bir organina zarar verebilecek kronik hastaliktir. Hastaligi olusturan mikrop Mycobacterium tuberkulosis'dir. (Tuberkuloz Basili) VEREM NASIL BULASIR? Verem mikroplan hava ile bulasir. Verem basilleri genellikle hastalikli insanlarin bogaz ve akcigerlerinde bulunur .Ve bu basiller hastalikli insanin oksurmesi, hapsurmasi ve konusmasi ile havaya atilir. Bu basillerin diger insanlann akcigerine hava yolu ile girmesi sonucunda hastalik baslar. Genelde hasta ile cok yakin temasta olan kisiler verem hastaligina yakalanir.(aile bireyleri, arkadaslar ve is arkadaslari ) Verem hastaligi tabaklar . bardaklar , kagit ve elbiseler ile temas sonucu bulasmaz. VEREME DAHA COK KlMLER YAKALANIR? AlDSli Hastalar Sagliksiz beslenen insanlar Sosyal durumu dusuk seviyede olan insanlar Veremli hasta ile beraber yasayanlar VEREM HASTALIĞINA YAKALANMAK NE DEMEKTİR? Verem basili insan vücuduna girdikten sonra onun bağışıklık sistemi verem bakterisi ile savaşmaya başlar. Organizmanın koruma vasıtaları verem bakterilerinin çevresinde kapsül (tuberkul) oluşturmakla ona kısmen hasar vermeğe çalışırlar. Bakteriler yıllarca tuberkulün içinde pasif ve sakin durumda kalabilir.Pasif durumdaki basiller insan organizmasına bir zarar vermezler ve bulaştıncı değildirler. Bu insanlar verem basilini taşırlar ama hasta değildirler. Bu durumda mikroplar organizmaya zarar vermezler ve başka insanlara bulaşamazlar. Bu duruma Verem tasiyiciligi denir. Verem hastalığı deri testi (Mantoux) ile tesbit edilir. Bu test ile basiller vücuda girdikten 6-8 hafta sonra belirlenebilir. İlk bulaşmadan sonra insanların %90-i tam olarak tedavi edilir. Tüberküllerin çevresinde kalsifikasyon oluşur ve verem basilleri dışarıya çıkamazlar. VEREM HASTALIĞI NE DEMEKTİR? Organizmanın direnci herhangi nedenden dolayı (ciddi hastalık, alkol, uyuşturucu bağımlılığı ve b.) zayıflarsa, basiller aktif hale geçer ve çevredeki duvarı zedeleyerek çoğalmağa başlarlar ve Verem hastalığı gelişir. Bu basiller akciğer ve diğer organlara zarar vermeye başlarlar. Hastalık röntgen ve balgamın muayenesi sonucu belirlenir. Vereme yakalanmış insan tedavi edilmediği takdirde hastalık ciddileşerek ölümle sonuçlanabilir. BELIRTILER Uzun süren öksürük (3 haftadan fazla) Yüksek olmayan ateş (37,5°) Zayıflama Gece terleme Sürekli yorgunluk İştahsızlık Bazen öksürük zamanı kanlı balgam Verem hastalığı sırasında vücuttaki birçok organ zarar görebilir,ama en çok zarar gören organ akciğerlerdir. KİMLERİN VEREM TESTİ YAPTIRMASI GEREKİR? Verem belirtileri olan kişiler Sürekli verem hastası ile yakın temasta olan kişiler (aile bireyleri, meslektaşlar ve b.) AİDS' li hastalar, immun sistemi zayıf olan kişiler İş ve eğitim kurumlarına kabul edilen kişiler TEDAVİ EDİLEN KİŞİLER DİĞER İNSANLAR İÇİN TEHLİKELİ Mİ? Tedaviye başladıktan 1-2 hafta sonra verem hastası olan insanlar basilleri bulaştırma açısından tehlikeli değildirler.Fakat doktor tarafından yeniden deri testi yapılmalı ve bulaşıcılığin olup olmadığına doktor karar vermelidir. PROFİLAKSİ ( Korunma ) Verem hastasıyla daha az temasta olmak İyi beslenmek Sosyal durumunuzu iyileştirmek Özel ve genel hijyenik kurallara uymak Sağlam hayat tarzı sürmek Çocuklara aşı yapılması (BCG aşısı) VEREMLE SAVAŞMA YOLLARI Verem hastaları ilaçlarını düzenli kullanmalıdırlar Vereme bulaşmış kişiler profilaksik tedavi almalılar Verem hastasıyla yakın temasta bulunan şahıslar profilaksi tedavi almalılar Odalar sık sık havalanmalıdır. HEPATÎT KARACİĞER FONKSİYONU Karaciğer vücudumuzun önemli bir organıdır. Karın bölgesinin sağ üst kısmında bulunur. Karaciğer organizmanın beslenme işlevini düzenler.Besinlerin hazmine yardımcı olan safra adını verdiğimiz sıvıyı üretir. Karaciğer toksin denilen zararlı maddeleri zararsızlaştırır. Karaciğer enfeksiyonlarla mücadele eden ve kanamayı durduran özel kimyasal maddelerde üretir. NEDENLER Hepatit virüsler tarafından oluşturulur.Virüsler çok küçük mikroorganizmalardır , yalnız vücuda girdikten sonra çoğalırlar. Virüsleri ancak çok güçlü mikroskoplar sayesinde görebiliriz. HEPATİT B Genelde Hepatit B ölüme sebep olmaz Hepatit B karaciğeri zedeleyerek, tedavi edilemeyen hastalığa (karaciğer sirozu) neden olabilir. Hepatit B aynı zamanda karaciğer kanseriyle sonuçlanabilir ve bu ölüme neden olur. Hepatit B virüsünün taşıyıcıları kimlerdir? Her 10 kişiden 9'unda organizma bir kaç aydan sonra virüsten tam olarak kurtulur. 10 kişiden 1'inde ise virüs organizmayı terk etmez. Bu insanlara hastalığın taşıyıcıları denir ve enfeksiyonu diğerlerine bulaştırabilir. HEPATİT B VİRÜSÜNÜN BAŞLICA BULAŞMA YOLLARI ? Hepatit B hastalığı olan birisiyle kondomsuz cinsel ilişki sonucu ? Kan transferi sonucu ? Hepatit B olan anneden doğan çocukta ? Sterilize olmayan şırıngaların ve kesici aletleri kullandığımız zaman BELİRTİLER Hepatit B Hastalığına yakalanmış bir insan ilk aşamada hiçbir belirti hissetmeyebilir. Yorgunluk İştahsizlik Mide bulanması, kusma Karın bölgesinde rahatsızlık Yüksek ateş Hepatit B'nin ağırlaşması sonucunda karaciğer disfonksiyonu ortaya çıkar ve aşağıdakılara neden olur: ? Sarılık ? Kaşınma ? Koyu-sarı idrar ? Beyaz dışkı PROFİLAKSİ Bazen Hepatitin tedavisi efektif olmadığı için hastalığın koruyucu bakımı tedaviden daha önemlidir. Hepatit B'nin bulaşmasını önlemek için aşı vardır. Bulaşmayı önlemek için şunlara mutlaka dikkat edilmelidir: ? Cinsel ilişki sırasında mutlaka prezervatif kullanılmalı ? Diğer insanların kanı ile bulaşmış şırınga ve metal eşyalarla temas etmemeli HEPATİT A Hepatit A hastalığının ölüm tehlikesi yoktur. Hepatit A karaciğere kıa süreli olumsuz etki yapar ve genelde ölümle neticelenmez. Hepatit A hastalığının kronik taşıyıcıları yoktur. Hepatit A hastası olmuş insanlarda bu hastalığa karşı uzun süreli bağışıklık oluşmaktadır. HEPATİT A VİRÜSÜNÜN BAŞLICA BULAŞMA YOLLARI: Doğrudan hasta olan insandan ? Hasta olan insanın dışkısıyla temas etmiş eşyalardan ? Kirli eller aracılığıyla Sağlıksız koşullarda bulunan su ve yiyeceklerden ? Temiz olmayan su ve yiyeceklerden ? Temiz olmayan su ile yıkanmış yiyeceklerden Hepatit A'nın belirtileri Hepatit B'nin belirtileriyle benzerdir: ? Yorgunluk ? İştahsizlik ? Mide bulanması, kusma Mide ağrısı ? Yüksek ateş ? Sarılık ? Kaşınma ? Koyu idrar ? Beyaz dışkı HASTALIĞIN TEŞHİS EDİLMESİ VE TEDAVİSİ Hastaliğın belirtileri görüldüğü zaman kısa sürede doktora başvurmanız gerekir. Gerektiğinde doktor kan tahlili yapar ve tedavi uygular. PROFİLAKSİ Bazen Hepatitin tedavisi efektif olmadığı için hastalığın koruyucu bakımı tedaviden daha önemlidir. Hepatit A'nin bulaşmasını önlemek için aşı vardır. Hastalığın önlenmesi için: ? Ellerinizi sık-sık sabunla yıkayın; ? Yalnız kaynatılmış ve temiz su için; ? Meyva ve sebzeleri temiz suyla yıkayın. SITMA Sıtma sık rastlanan parazit enfeksiyonlardan biridir. Her yıl yaklaşık 500 milyon yeni sıtma vakası ortaya çıkar ve bunların 1 milyondan fazlası ölüm ile sonuçlanır. Azerbaycan'da sıtma salgınları 1994 yılından itibaren başlamıştır. 1995 yılında sıtmaya yakalanma oranı yükselmiş ve 13,135 hasta kaydedilmiştir.Durum kontrol altına alınmış ve hastalık yeterli derejede azalmıştır. 2000 yılında 1,526 hastaya , 2001yılında ise sıtmaya yakalanan hasta sayısı 1081' e gerilemiştir. NEDENLERİ Sıtma tek hücreli parazitlerden Plazmodium'un neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık enfeksiyona yakalanmış dişi Anofeles sivrisineğinin insanı sokmasıyla başlar. Sivrisinek yumurtalarını beslemek için insanın kanını emer sonra içeriğinde parazitler olan tükürüğünü insanın kanına bulaştırır. Parazitler hızla karajiğere gider ve orada gizlenirler. Karaciğerde sayılan 1000 kat artar. Bu da karajiğerde hüjrelerin zarar görmesine ve hastalığın oluşmasına neden olur. Kan Damar sisteminde parazitler kırmızı kan hüjrelerine zarar verir ve hemoglobini parçalar. Sonra parazitler tekrar bölünerek yeniden kırmızı kan hüjrelerine zarar verir ve kanda çok sayıda parazitin bulunmasına neden olur. Parazitler başka kırmızı kan hüjrelerinende zarar verir ve bu olay periyodik olarak devam eder. Sıtma bazen aşağıdaki nedenler ile de bulaşabilir: ? Hamile kadınlardan doğmamis çocuğa ? Hasta insanlarda kan transferi sonucunda ? Şırınga aracılığıyla HASTALIĞIN BELİRTİLERİ Parazit taşıyan sivrisineğin insanı sokmasından 10-16 gün sonra parazitin olduğu kırmızı hücreleri zarar görür. Bu süre içinde sıtmanın belirtileri başlar ve 3 aşamada devam eder: Hastalığın belirtileri aşağıdaki sırayla devam eder: ? Titreme , 1-2 saat devam edebilir ? Sonra hastanın ateşi yükselir ? Daha sonra (ateş düşünce) hasta çok terler, yorgunluk ve halsizlik hisseder. Terlemeden sonra hasta kendini iyi hisseder . Ama 2-3 gün sonra belirtiler tekrar ortaya çıkar. Genellikle belirtiler akşamlan olur. Titreme zamanı hastada: ? Baş ağrısı ? Mide bulantısı ? Kusma olabilir. HASTALIĞIN BELİRLENMESİ VE TEDAVİSİ Parmaktan alınmış kan mikroskop altında kontrol edilir. Kanda parazitler varsa teşhis koyulur. Eğer doktor hastada sıtma belirtilerinden şüphelenirse test yapmadan öncede tedaviye başlayabilir. Azerbaycan'da sıtma 2 farklı ilaçla 17 günde tedavi edilir (3 gün kloritin ve 14 gün primahin)Karajiğerde parazitlerin yok edilmesi için tedavi mutlaka tamamlanmalıdır. Sıtma tedavi edilmezse veya tedavi tamamlanmazsa aşağıdakilere neden olabilir: ? Anemi ? Karaciğerin çalışmaması ? Böbrek yetersizliği PROFİLAKSİ ? Ellerinizi ve bacaklarınızı kapatın ? Hava kararmağa başladıktan sonra tüm geceyi kapalı geçirin. Çünkü sivrisinekler bu sürece beslenmeği sever. ? Perde altında yatın ? Sivrisineklerle savaş vasıtaları kullanın. ? Evinize yakın olan su birikintilerini kurutun. Akut Solum Yolu Hastalığı (ASYH) çeşitli belirtilerle ortaya çıkan şiddetli hastalıklardır. ASYH'ye her zaman yakalanabilirsiniz, özellikle sonbahar ve kış aylarında bu hastalığa yakalanma olasılığı yüksektir. Üşütme, bronşit, akciğerin iltihabı, kulak enfeksiyonları, grip, boğaz ağrısı, sinusit, akut solunum yolu hastalığının çeşitli göstericilerdir. 200 civarında mikrop Solunum Yolu Hastalığına neden olur. ASYH NASIL BULAŞIR? ASYH öksürürken, konuşurken, hapşırırken çeşitli bakteri ve virüsler aracılığıyla hava yolu ile bulaşır. ASYH'nin oluşmasında önemli farklar vardır. Bakteriyle oluşanlar Virüsle oluşanlar BAKTERIYEL ENFEKSİYONLAR: Tedavi olunmayan virüs enfeksiyonundan sonra gelişir. Vücûdun tek bir yerinde görülür: sinüslar, kulak ve akciğerler de. Aşağıdakılar başlıca bakterial enfeksiyonlardır: ? boğaz ağrısı ? kulak enfeksiyonu Bakterial enfeksiyonlar zamanı antibiyotikler yardımcı olur. VİRÜS ENFEKSİYONLARI Genelde organizmanın çeşitli yerlerini etkileyerek nezle, boğaz , baş ağrası ve kas ağrısı ile ortaya çıkar. Başlıca virüs enfeksiyonları: ? üşütme, ? grip. Virüs enfeksiyonlarında antibiyotikler yardımcı olmaz. ASYH'nm BAŞLICA BULAŞMA YOLLARI ASYH öksürürken, hapşırırken, konuşurken hava aracılığıyla ve çeşitli eşyalara (telefon, kapı kolu ve b.) dokunmakla bulaşır. BELİRTİLER Öksürükmek ve hapşırmak Titreme Ateş Burun tıkanması Terleme Halsizlik Boğaz Ağrısı Burundan boğaza akıntı Baş ağrısı Kas ağrısı TEDAVİ Genelde ASYH bir kaç gün sürer ve kendi kendine geçer Ama bazı durumlarda ASYH pnemoniye sebep olur. ASYH'ye karşı evde uyguladığınız iyi tedavi bu hastalığın ortadan kalkmasına neden olur. Evde nasıl tedavi uygularsınız? Okuldan veya işten döndükten sonra daha fazla dinlenmek. Çok miktarda sıvı almak, su, bitkisel çaylar, meyva suları ve tavuk çorbası gevşekliği giderir. Organizma yabancı cisimleri ve sümükleri öksürük aracılığıyla solunum yollarından dışarı atar. Öksürük genelde çok iyi gelir ve öksürüğü önlemeye çalışmamak gerekir. Su, çay ve diğer sıvılar, örneğin meyva suları en iyi öksürük şurubu sayılır. Onlar boğazı yumuşatır, sümük dokuyu nemlendirir. Bu durumda balgam öksürükle daha kolay dışarı çıkar. Parasetamol ve Aspirin vücûtta oluşan ateşi, vücud ağrılarını ve baş ağrısını oratadan kaldırır. Üşütmeye karşı kombine olunmuş ilaçların, örneğin safraya karşı (naftizin, galozdin, nazivin) ve antihistaminiklerin (suprastin, tavegil, pipolfen) kullanılması tavsiye edilmez. ASYH'NİN ÖNLENMESİ ? Mümkünse ASYH'ye yakalanmış insanlardan uzak durmak. ? Öksürme ve hapşırma sırasında ağız-burun bölgesini mendille kapatmak. Dokunduğunuz eşyalarını üzerini dezenfekte etmek. ? Göze, ağıza ve buruna dokunmamak, çünkü enfeksiyon vücuda bu yolla kolaylıkla girer. ? Sağlıklı beslenme, uyuma ve spor yapmak vücudun enfeksiyona karşı direncini artırır. Eğer çocuğu emziriyorsanız ona bulaşması hakkında düşünmek ? Sigara içmemek ? Ellerinizi sık sık sabunla yıkamak ASYH'NİN CİDDÎLEŞMESİ: ASYH bazen bronşit, otit, bronşiyal astım ve pnömoni gibi hastalıklara neden olabilir. PNÖMONİ Genelde, kızamıkçık, boğmaca, grip, bronşit ve astım gibi ciddi hastalıklardan sonra ortaya çıkar. BELİRTİLER ? Aniden titreme ve sonra yüksek ateş ? Ağır soluk alma veya fısıltıya hızlı soluk alma. ? Öksürük (çoğu zaman sarı, yeşil, pas renkli, veya biraz kanlı, sümüklü) 2 haftadan fazla devam eder. ? Göğüs kafesinde ağrı. ? Ağır hasta görünümlü PNÖMONİ OLDUĞUNUZU DÜŞÜNÜYORSANIZ ACİLEN DOKTORA BAŞ VURUN İSHAL İshal sık-sık karşılaştığımız hastalıktır. Her sene 1,3 milyar ishal hastalığı ve 1,5 milyon ishaldan ölüm ortaya çıkar. 5 yaşına kadar çocuklar ishale daha çabuk yakalanır. Yaşına bağlı olmadan tüm insanlar ishal olabilir. Orta yaşlı insanlar yılda 4 kez ishal olabilir . İSHAL NEDİR? Günde 3'ten fazla dışkılama veya dışkı cıvıklaşmış, su gibiyse ishalden bahsedebiliriz. İshal, genelde 2-3 gün devam eder ve tedavisiz geçer. Uzun bir süre süren ishal başka hastalıklara neden olabilir. HASTALIĞIN NEDENLERİ Virüs Bakteriler Parazitler Yiyeceklere karşı zaaflık Kimyasal maddeler (ilaçlar ve başka maddeler) Başka hastalıklar (karaciğer, qrip ve b.) İSHALİN BULAŞMA YOLLARI İshal mikrobik dışkılar vasıtasıyla bulaşır ve organizmaya aşağıdaki yollarla dahil olur: ? Kirli eller ve eşyalar ? Bulaşmış yemek ve suyla HASTALIĞIN BELİRTİLERİ Dışkılamanın artması Karnınızda ağrı ve gerginlik Halsizlik İştahsizlik Mide bulanması ve kusma Dışkıda kan ve sümük( bazen) İSHALİN AĞIRLAŞMASI Bazı durumlarda ishal dehidratasyon (vücudun su kaybına) ve ölüme sebep olabilir. Dehidratasyonun belirtileri: ? Susuzluk ? Ağız, dil ve ciltteki kuruma ? Şuur bozukluğu ? Koyu sidik DOKTORA NE ZAMAN BAŞVURMANIZ GEREKİR? ishal 3 günden fazla devam ederse Karında ve anal bölgede şiddetli ağrılar olursa Dışkıda kan izleri görüldünce Dışkı siyah olunca Susuzluk belirtileri oldunca TEDAVi İshal, genelde, bir veya iki gün devam eder ve kendi kendine geçer. Gerekli önlemlerin görülmesi dehidratasiyayı önlemek için gereklidir. Önlemler genelde dehidratasyonun ortadan kalkması için gerekli olur. Dehidratasyonu önlemek için hasta su, bulyon, meyva suları, az lifli meyva ve sebzeler almalıdır. Hasta kahve, alkol, çok şekerli içkilerden ve sütlü maddelerden kaçınmalıdır. Rehidron - dehidratasyonu önlemek ve onu tedavi etmek için özel sıvıdır. Onu eczaneden alabilir veya evinizde hazırlayabilirsiniz. Bunun için 1 litre kaynatılmış suya 1 çay kaşığı tuz, 8 çay kaşığı şeker karıştırılır. PROFİLAKSİ İshalin önlenmesi için genel ve özel hijyenik bakim kurallarına uymanız gerekir, örneğin: Tuvaletten sonra Yemek yapmadan ve yemek yemeden önce Dışarıdan eve döndükten sonra Çocukların kirli elbiselerini çıkardıktan sonra ellerinizi mutlaka yikayiniz. Temiz ve kaynatılmış suyu kullanın Meyva ve sebzeleri temiz suyla yıkayın Yemek malzemelerini sineklerden korumanız gerekir Bozulmuş yemek malzemelerini yemeyin Çöp için özel yerleri kullanın CiNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR (CYBE) Insandan insana cinsel ilişki vasıtasıyla bulaşan enfeksiyonlar cinsel yolla bulaşmış enfeksiyonlar olarak adlandınlır.Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların sayısı 20'den fazladır. En fazla karşılaştığımız CYBE: Sifilis Gonoreya Klamidiyazıs Trikomoniyaz Kasık biti Cinsel organların siğilleri Cinsel organların herpesi AiDS NEDENLER Cinsel yolla bulaşan hastalıklar aşağıda gösterilen 4 tip mikroorganizma tarafından oluşturabilir: Virüsler Bakteriler Parazitler Mantarlar Bazı durumlarda hastalık bir kaç mikroorganizma tarafından doğabilir. BELİRTİLER Cinsel organlarda kaşıntı ve sızlama Sidik veya rahim yolunda akıntı Cinsel organlarda, anus bölgesinde ve ağızda yaralar Cinsel organlarda, anus bölgesinde siğiller ve üremeler Cinsel organ bölgesinde pis koku Ağrılı dışkılama Hastalığın belirtilerinin kaybolması, hastanın iyileşmesi gelmez. Bir çok mikroorganizmalar pasifleşir ve arasıra aktif duruma olur. CYBE'nin SONUÇLARI Tedavi uygulanmazsa aşağıdakılara neden olabilir: Kısırlık Pelvis organlarının kronik iltihaplanması Dış (ektopik) gebelik Sakatlık İktidarsızlık Anne karnında veya doğum sırasında hastalığa yakalanmış çocuklar tehlikeli hastalıklara yakalanır ve zihni gelişmeden geri kalırlar KİMLERİN YAKALANMA OLASILIĞI DAHA FAZLA? Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yakalanma olasılığı aşağıdaki hallarda yüksektir ? Cinsel partnerlerin sayısı fazla olduğunda ? Damariçi uyuşturucu kullanıdığmda ? Partnerin yaşam biçimi hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığında Sizlerin cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yakalanma olasılığınız varsa ve enfeksiyonun belirtileri görülmedikçe bile devamlı muayene olmanız gerekir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların belirtileri görüldüğünde doktora görünmeniz gerekir. TEDAVİ CYBE'nin tedavisi hastalığı doğuran nedene bağlıdır. Bakteri veya parazitlerden oluşan enfeksiyonlar genelde tedavi edilir. Virüslerden oluşan CBYE genelde tedavi edilmez. Tedavinin amacı bu hastalıkları kontrol altına almaktır. Doktorunuz sizde CYBE'yi teşhis ettiği zaman, sizin bu bilgiyi partnerinize aktarmanız gerekir. Dolayısıyla bu onların teşhis edilmesi ve tedavisini sağlayacaktır. Siz partnerinize bu bilgiyi iletmedikte onlar ciddi hastalık riskine girmiş olur ve sizin hastalığa yakalanma olasılığınız olabilir. BU HASTALIKLARDAN NASIL KORUNMALI? Her zaman sağlıklı partner seçin Kondomları devamlı ve doğru şekilde kullanın Cinsel ilişkiden sonra cinsel organları sabunla yıkayın Cinsel ilişki zamanı spermisitleri kullanın Kadınlarda adet zamanı cinsel ilişkiye girmeyin. Bu sürecede kadınlar CYBE'ye daha çabuk yakalanabilir. Cinsel ilişkiden sonra tuvalete gidin. Bu halde sidik cinsel kanala girebilecek mikroorganizmaların oranı aşağı olur. AiDS AİDS, insanın bağışıklık sisteminin yetersizliği ile oluşan hastalıktır (HİV) Dünyada HİV'e yakalanmış 42 milyon insan vardır. Azerbaycan -Sağlık Bakanlığı'nın verdiyi bilgiye göre Azerbaycan'da HİV'e bulaşmış kişilerin sayısı 457 kişi olarak belirlenmiştir. Bunların büyük kısmı damariçi narkotik vasıtaları kullanan kişilerdir. HİV beyaz kan dokularını parçalar ve neticede insanın bağışıklık sistemini zedeler. HİV kişinin bağışıklık sistemini değiştirebilir. HIV enfeksiyon ve diğer hastalıklara karşı direnci azaltır. HfV virüsü vücutta neredeyse 2-10 sene ve daha fazla saklanabilir. AİDS'İN BULAŞMA YOLLARI ? Cinsel ilişki sırasında: Homoseksüeller arasında (erkeklerde) Heteroseksüeller arasında ? Bulaşmış kan, şırınga, tıp gereçleri aracılığıyla ? Anneden - çocuğa: Gebelik Doğuş Emzirme zamanı AİDS AŞAĞIDAKİ YOLLARLA BULAŞMAZ Yiyecek ve bulaşıklarla Çamaşır ve nevresim takımlarıyla Öpüşmekle Özel hijyenik vasıtaların kullanımı zamanı Sivrisinek sokması zamanı Elle selamlaşma, sarılma ve b. AiDS'in BELİRTİLERİ NELERDİR? Nedeni belli olmayan kilo kaybı Nedeni belli olmayan uzunsüreli öksürük Deri döküntüleri Yüksek hararet ve gece terlemeleri Uzun süreli ishal Lenf bezlerinin şişmesi Zayıflık ve iştahsizlik HİV'e YAKALANMIŞ İNSANLARIN TEDAVİSİ AiDS'in tedavisi yoktur, ama bazı ilaçlar aracılığıyla hastalığın gelişimini aksatabilir ve onu kontrol altına alabiliriz. DERİ HASTALIKLARI 2000-den çok deri hastalığı vardır. Deri organizmanın en büyük organıdır. Deri üç tabakadan - epidermis, dermiş ve derialtı dokudan oluşmuştur. Saç ve tırnaklar derinin değişmiş formudur. DERİNİN FONKSİYONLARI ? Organizmayı dış etkenlerden korur ? Vücut hararetini düzenler ? Deri vasıtasıyla dokunma, ısı, soğuk ve b. hissedilir ? Deri organizmanın sağlamlığının göstergesidir. DERİ HASTALIKLARININ BAŞLICA NEDENLERİ ? Bioloji faktörler (bakteriler, mantarlar, bitkiler ve b.) ? Kimyasal faktörler (kimyasal maddeler, tozlar, parmüfler ve b.) ? Fiziki faktörler (ısı, güneş ışınları ve b.) DERİ HASTALIKLARININ EN ÇOK RASTLANAN BELİRTİLERİ Döküntü yara kuru deri Nemli Deri deri renginin değişmesi dışlanmasından profilaksi önlemlerinin uygulanmasından oluşur. DERMATİTİN PROFİLAKSISI Kontakt dermatitinin proflaksisi hastalığa neden olan maddelerle temasın giderilmesinden oluşur. DERİNİN MANTAR HASTALIKLARI Mantar hastalıklarının türetijisi mikroorganizmalardır. Mantar hastalığına bulaşma yollan: ? Mantar hastalığı olan insanlarla temas ? Hasta kişilerin giyejeklerinden yararlanma ? Banyo malzemelerinin ortak kullanımı ? Ortak banyo, soyunma odaları ve b. ? Hayvanlarla temas ? Kontrolsüz antibiyotik alınması MANTAR HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ Baş bölgesi. Başın derisinde kepekli, kaşınan, kırmızı halka şeklinde döküntülerin oluşmasi, bu bölgede saç dökülür ve kellik oluşabilir. Vücut. Ellerin, .bacakların veya göğüs kafesinin normal derisinde büyük halkalar görülebilir. Bacak.Genelde parmakarası bölge zedelenir. Deri kaşmir ve kırmızı rengde olur Kasık bölgesi. Deride kaşıntılar oluşur yüzeyi kırmızı renkte olur. Tırnaklar. Zedelenme zamanı tırnaklar kalınlaşır ve incelir. MANTAR HASTALIKLARININ TEDAVİSİ ilaçlar genelde uzun süre alınır (hatta bir kaç ay). Döküntü üzerine bir kaç hafta özel krem sürülür. MANTAR HASTALIKLARININ PROFİLAKSİSİ Derinin temiz ve kuru tutulması en iyi vasıtadır UYUZ Uyuz ırkına, yaşına bağlı olmayarak tüm dünyada bulunan bir hastalıktır.Uyuz çok küçük kene ile türeyen bulaşıcı deri hastalığıdır Uyuz keneleri deride çok sayıda izler ve döküntülerle sonuclanan yol açarak, yumurtalarını orada yerleştirirler. UYUZUN BULAŞMA YOLLARI Deri ile temas zamanı ve kalabalık ortamda uyuzluk çabuk bulaşır. Yurtlarda Çocuk Yuvalarında Huzurevinde Banyolarda Tip merkezlerinde (hastanelerde) Uyuz kenesi yakın temasta olan insanlar arasında daha çabuk bulaşır ? Arkadaşlar ? Aile bireyleri ? Yurt Ortamı Çamaşırlar Nevresim Takımları ? Havlular ? Yataklar HASTALIĞIN BELiRTiLERi ? Kaşıntı (özellikle, gece ) ? Deride küçük, lekeli çizgiler ? Döküntü (Sivilceye benzer döküntüler veya su kabarcıkları) o Kaşıntı sonuju derinin zedelenmesi o Kaşıntı yerlerinde derinin zedelenmesi Uyuza genelde nerelerde rastlanır: ? parmakarası bölgede ? bilek bölgesinde ? koltukaltı bölgede Uyuzun belirtileri aşağıflaki bölgelerde gözlemlenebilir: ? vücutta ? Cinsel organlarda ? baş ve boyunda ? omuz, avuç ve ayak ucunda UYUZUN TEDAVİSİ Tedavi yapılmalıdır: ? tüm aile bireylerinde ? bulaşmış kişilerin jinsel partnerinde hastalığın belirtileri olmadığı takdirde bile, bulaşmış insanlarla sık sık temasta olabilejek herkeste BULAŞMAYI ÖNLEMEK iÇiN HASTALIK BELİRLENDİKTEN HEMEN SONRA HERKESİN TEDAVİ GÖRMESİ GEREKİR ? Tedavi yapılan kişi genelde 2- 4 saat sonra bulaşmış sayılmaz ? Kaşıntı haftalarla devam edebilir ? 1-2 haftadan sonra deri döküntüleri temizlenir ? Bulaşmış insanın tüm çamaşırları, yatağı, havluları dezinfekte olmalıdır (yıkanmalı, kurutulmalı ve ütülenrnelidir). UYUZUN PROFlLAKSlSİ ? Hergün banyo yapmak ve duş almak ? Elleri sık sık yıkamak ? Temiz çamaşır giymek ? Ortak çamaşır kullanmamak PROFİLAKSİ ? Derinin, saçın ve tırnakların temiz tutulması önemli şarttır, çünkü hastalıkların olusmasina neden olan mikrorganizmalar buradan bulaşabilir. ? Deri normal veya kuru olduğunda nemlendirici, yumşatıcı ve deriyi kurutmayan temizleyici maddelerin kullanılması gerekir. ? Bulaşık yıkadıkça, tahrişedici kimyasal maddeler kullandıkça, bahçede çalıştıkça, yapraklar temizlendikçe ve elleri zedeleyebilecek diğer işler görüldüğünde eldiven giyilmesi önerilir. ? Deri konseri ve deride lekelerin oluşmasını önlemek için açık havada bulunduğunuz zaman güneş ışınlarından etkilenmemek için güneşten koruma kremlerinin kullanılması gerekir. ? Deride oluşmuş lekelere, şişlere ve derinin renginin değişmesine dikkat edilmelidir. DERMATİT Dermatit derinin iltihaplanması olayıdır. Kontakt dermatiti sık sık rastlanan hastalıktır. O tahrişedici ve ya allerjen maddelerle direk temas sonucunda oluşur. Önemli tahrişedici maddelere sabun ve deterjan aittir. Allerjenlere kauçuk, metaller, süs eşyaları, parfümler, kozmetik maddeler, bitkiler aittir HASTALIĞIN BELİRTİLERİ ? Kızartı ? Kaşıntı ? Su kabarcıklar ? Sulu yaralar DERMATİTİN TEDAVİSİ Hastalığın nedeninin belirlenmesi ve onun giderilmesi kontakt dermatitinin tedavisinin temelini oluşturur. ALKOL VE UYUŞTURUCU İLAÇ BAĞIMLILIĞI Alkol ve uyuşturucu ilaçlar belli bir miktarda alınmasıyla insanın psikoloji ve fiziksel durumuna ve sosyal, aile ve iş faaliyetini olumsuz etkiler oluşturur. Bu zararlı alışkanlık hem fiziksel hem de psikoloji bağımlılığa neden olur. Fiziksel bağımlılık aşağıdaki faktörlerle belirlenir: ? Abstinensiya belirtileri (alkollü içkilerin ve uyuşturucu ilaçların bırakılması zamanı) ? Alkollü içkilerin ve uyuşturucu ilaçların etkisine tolerans! (etkisinin azalması) ? Alkolü içkilerin ve uyuşturucu ilaçların etkisi sonucunda hastalığın oluşması İLAÇLARA BAĞIMLILIK NEDİR? insanlar ilaçları onlara olumlu etki yaptıkları için kullanırlar. Zevkalma duygusu çok güçlü bir duygudur. Eğer sizler zevk alacağınız birşey yapıyorsanız o zaman beyninizde buna karşı bir bağımlılık oluşurve siz sürekli bunu tekrar yapmayı denersiniz Bağımlılık insanın beyin ve davranışlarını etkileyen bir hastalıktır. Zamanla bu ilaçlar insan beynine öyle bir etki yapar ki, onun davranışların kontrol etmeye başlar. HANGİ İLAÇLARA BAĞIMLILIK OLUŞABİLİR? İnsanlarda hem yasadışı, hem de doktor tarafından önerilmiş ilaç ve maddelere karşı bağımlılık oluşabilir. En fazla karşılaştığımız yasadışı maddeler: marihuana, hallusinogenlsr (LSD), uyarıcılar (kokain) va eroindir. ALKOLİZM NEDİR? Eğer hafta içinde bir erkeğin aldığı alkolün miktarı 15 doz , kadının 12 veya daha fazlaysa veya, insanın hafta içinde 1 defada aldığı alkolün miktarı en az 5 dozdan fazlaysa o alkolizm hastası olabilir. Bir doz 340 gr. biraya, 150 gr. şaraba veya 50gr. votkaya eşittir. Alkollü içkilere bağımlılık bir kaç yi! içinde oluşabilir. İlk olarak alkollü içkilere alışkanlık oluşur. Neticede insan alkolün etkisini hissetmek için içkiyi daha çok mikdarda almaya başlar. Alışkanlık hafızanın kaybıyla sonuçlanır. İnsan içkili olduğu zaman hangi olayların olduğunu hatırlayamaz. Daha sonra insan aldığı alkolün miktarını kontrol edemediği duruma gelir ve bırakmak istediğinde bu çok zor olur veya imkansızdır. ALKOL VE İLAÇ BAĞIMLILIĞIN NEDENLERİ? Velileri alkolik veya uyuşturucu bağımlısı olan şahısların bu alışkanlığı edinmesi ihtimali daha fazladır. Psikoloji faktörlere aşağıdakılar aittir: ? !ç gerginlik ? Uzun süreli depresyon ? Çözülmemiş problemler ? Gergin ilişkiler ve b. Sosyal faktörler: ? Yaşıtlardan etkilenmek ? Stresli durumlar ? Alkol ve uyuşturucu almanın toplumda normal algılanması ve b. ? Gereksiz merak durumunda ALKOLİZMİN BELİRTİLERİ Alkolü tek başına almak İçmek için sebep aramak Normal çalışmak için alkol için Alkol aldıkta agresif haraketler Yemeğe ilgi göstermemek Dış görünümüne dikkat etmemek Sabahları titreme Şuur bozukluğu İLAÇLARA BAĞIMLILIĞIN BELİRTİLERİ Dikkatsizlik Unutkanlık İşe veya derse devamsızlık Moralinizin normalden daha çok değişken veya bozuk olması Sağılıksız uyku Paranoya (insanların seni anlamaması duygusuna kapılma) Daha önce sizleri ilgilendiren konulara ilgi göstermemek AĞIRLAŞMALAR ? Kalp-damar hastalıkları Sinir sisteminin hastalıkları Karaciğer sirrozu ? Kansere yakalanma ihtimalinin artması ? Mide-bağırsak sisteminin iltihabı (mide bulanması, kusma ve kanama) ? Ereksiyon bozukluğu ? Gebelik döneminde alkollü içkiler almak çocukların doğuştan özürlü olmalarına sebep olur ? Şiddetlenmiş alkol abstinensiyası ? Eroin kullanan kişiler antihijyenik maddeleri kana dahil ederler. Bu kalp, akciğer, beyin diğer organların ciddi zedelenmesine neden olur. ? Bundan başka, aynı şırıngayı kullanmak hastalığa yakalanmanın en hızlı şeklidir. Şu anda bu faktör HİV ve B hepatitine bulaşmaya neden olur. ? Uykusuzluk ? Depresyon ? intihar ? Abstinensiya belirtileri Abstinensiya belirtilerine aşağıdakılar aittir: ? Yükselmiş tansiyon ve ateş ? Psikoz ? Üşütme ? Karında kramp ? Mide bulanması ? ishal Alkollü içkiler insanın sağlığına hem sosyal hayatına ciddi etki yapar. Alkol bağımlısı insanlarda; ? işsizlik ? Aile ? Yasal kurumlarla problemlerin yaşanması. Ölümle sonuçlanmış trafik kazalarının yarısına alkol sebep oiur. BAĞIMLILIK TEDAVİ EDİLİR Mi? Evet, ama alkole ve ilaçlara bağımlılığın kronik olduğu ve tekrar ortaya çıkabileceğini unutmamanız gerekir. Tam tedavi görmeniz için azimli olmanız ve ilk tedavi başarısız olsa bile tekrar tedavi almanız gerekir. Tedavinin başarılı olması için ailenizin katkıda bulunması gerekir. DOKTORA TELEFON AÇMANIZ GEREKEN ACİL DURUMLAR? Eğer alkol veya ilaç bağımlısı olan insanda şuur bozukluğu, kramp, kanama ve diğer tehlikeli belirtiler gözlemlenirse acilen doktoru aramanız gerekir. İLAÇ VE ALKOLE BAĞIMLILIĞIN ÖNLENMESi ABD Alkolizm ve Alkole Bağımlılık Milli Enstitütü'nün tavsiyelerine göre: ? Gün boyu kadının aldığı alkolün miktarı 1 dozdan fazla olmamalı ? Gün boyu bir erkeğin aldığı alkolün miktarı 2 dozdan fazla olmamalı Bir doz 350gr. biraya, 150 gr. seraba veya 50 gr. votkaya eşittir. ? Gençlerin boş vaktini daha fazla kontrol etmeniz ? Gençleri uyuşturucu ve alkolün etkisi ile ilgili bilgilendirmek ? Eğer doktor tarafından önerilmez ise ilaçların dozunu artırmayı n ? HAYIR DEMESİNİ BİLİN! SICAK ÇARPMASININ NEDEN OLDUĞU DURUMLAR Yüksek sıcaklık direk insan sağlığına zarar verebilir. Dünyada her yıl yüksek ateşin etkisinden on binlerce insan hayatını kaybeder. En ağır ve hayat için tehlikeli durum güneş çarpması sayılır. Klinik belirtilerine göre onu ağır ve hafif diye ayırabiliriz . YÜKSEK SICAKLIKTAN DAHA ÇOK KİMLER ETKİLENİR? ? Yaşlı insanlar ? Yenidoğmuşlar ? Kan basıncı yüksek olan şahıslar ? Bazı kronik hastalıklara yaklanmış insanlar: ? Kalp ? Endokrinoloji ? Nörolojik ? Aşırı hararetli koşullarda çalışan veya egzersiz yapan şahıslar. GÜNEŞ ÇARPMASININ HAFİF ŞEKLİ Bu durum uzun süre (bir kaç gün) sıcak bir yerde kalındığında ve gerekli miktarda sıvı alınmadığı durumlarda ortaya çıkar. Bu esnada organizma uzun süre terleme sonucunda bol sıvı ve tuz kaybedebilir. BELİRTİLER ? Terleme ? Derinin solgun ve nemli olması ? Kramp ? Yorgunluk ve halsizlik ? Baş ağrısı ? Baş dönmesi ? Mide bulanması ve kusma NE YAPMANIZ GEREKİR? 1. Hastayı serin yerde yatırın Bacaklar vücut seviyesinden yukarıda olmalıdır 2. Hastaya soğuk su verin (alkol verilmez). Mümkün olduğu takdirde, suya biraz tuz atın 3. Acil yardım çağırın. Belirtiler önemsenmediğinde veya zamanında acil yardım uygulanmadığı takdirde durumunuz kötüleşebilir. GÜNEŞ ÇARPMASININ AĞIR ŞEKLİ Bu durum organizmanın vücut sıcaklığını dengeleyemediyi durumlarda ortaya çıkar. Bunun sonucunda terleme mekanizması bozulur ve organizma kendini soğutmak yeteneğini kaybeder. BELİRTİLER Hafif derecede görülen belirtiler ağır dereceli durumda da görülür. Ama en önemli faktör - merkezi sinir sisteminin zedelenmesidir. Hızla yükselen ateş (40°C ve daha fazla) Deri kırmızı, sıcak ve kurudur Şiddetli baş ağrısı Baş dönmesi Nabzın hızlanması ve güçlenmesi Mide bulanması Halüsinasyon Yön tayininin bozulması Garip tavırlar Şuur bozukluğu Bayılma NE YAPMANIZ GEREKİR ? Hastayı serin yerde yatırın Bacaklar vücut seviyesinden yukarıda olmalıdır Kazazedenin vücudunu serinletmek için bütün vasıtaları kullanın Kazazedeyi serin suyla ıslatın Serin suyla dolu banyoya sokun Serin suyla ıslatılmış bezle sarın Vantilyatör vasıtasıyla vücudu serinletin Boyun, koltukaltı ve kasık bölgelerinin üzerine buz paketleri koyun Kaza zedeye bir kaç dakikada bir soğuk, az miktarda tuzlu su vermeniz gerekir (eğer içebiliyorsa). Acil yardım çağırın. GÜNEŞ ÇARPMASINA KARŞI PROFlLAKSİ ? Yüksek sıcaklıkta uzun süre kalmaktan kaçının ? Yüksek sücaklükta ve havasız ortamlarda şiddetli fiziksel haraket ve ağır iş görmekten kaçının ? Sıcak havada kalın giymeyin ? Güneş altında durmayın ? Fiziksel iş yapmadan önce 400-500 mi sıvı içmeniz tavsiye edilir ? Fiziksel iş yaparken 200-300 mi sıvı içmeniz tavsiye edilir. SİGARA BİLİYOR MUSUNUZ? ? Dünyada her 10 saniyde bir sigara içme sonucunda bir kişi hayatını kaybediyor. ? Sigara içenlerin %90-m bu alışkanlığı bırakmak istediklerini söylüyorlar. ? Sigara içmede bir değişiklik yapılmazsa, 2020 yılında 10 milyon kişi bu alışkanlık yüzünden hayatını kaybedecek. ? Sigara içenler ile içmeyenleri kıyasladığımız zaman, sigara kullananların akciier kaserine yakalanma olasılığı 10 kez, miokard enfarktosu olasılığı ise 3 kez daha fazladDr. Dünyada rastlanan ölüm olaylarının yarısı sigara İçmenin etkisi sonucunda ortaya çıkar, Ölüme yol açan nedenler arasında kanser, solunum yollan hastalıkları, beyin kanaması ve diğer hastalıklar vardır. Sigara dumanında binlerce kimyasal madde bulunuyor.bunlardan en az 60'ı kanser hastalığına neden olabilir. İnsan organizmasının nikotine bağımlılığı çok güçlü olur.Nikotin kana hızla karışır. 30 saniyede vücudu dolaşıp beyine ulaşır. Bu olay sonucunda beyinde özel bir madde olan epinefrin oluşur. Bu maddeler insanda "zevk" duygusunun oluşmasına neden olur. Yarım saat İçinde bu duygu geçer ve insan kendini yorgun hisseder.morali bozulur.Sonuçta yeniden sigara içmeye ihtiyaç duyar. Vücut nikotine alışır.sigara içenler "zevk" duygusunu bir daha hissetmek için sigaraların sayım artırır. Nikotinden başka sigara dumanında "Karbon /Wono/fs/f'(eksoz gazı) isimli gaz vardır. Bu gaz arabayı çalıştırarak garaj kapısını kapatıp intihar eden kişilerin ölümüne neden olan gazdır. Sigara dumanında katran içerikli madde de bulunmaktadır.Kanser hastalıkları ve akciğerlerin bronş hastalıkları direk bu madde ile ilgilidir. Sigara içen kişiler yalnız kendilerine değil çevredeki insanlara da zarar verirler. Buna "pasif icicilik ` denir. Kanser hastalığının neden olduğu ölümlerin 1/3-ünün sigara içilmesine b ağlı olduğu tespit edilmiştir. En çok hastalandığımız kanser türleri: ? Akiğer kanseri ? Ağız veAğiz boşluğu kanseri ? Gırtlak ve soluk borusu kanseri ? Yemek borusunun kanseri Bundan başka sigara içilmesi mide bezlerinin, böbreğin, idrar kesesi ve rahim kanserine neden olabilir. Sigara dumanının içeriğinde bulunan toksik gazlar akciğerlerin kirpikli dokusunu zedeler. Sağlam akcğiğerde kirpikli doku pürüzsüz ve ince olur. Kirpikli doku aracılığıyla kan ve havanın içeriğinde olan oksijen ve karbon monoksid arasında değişim olur. Akciğerin diyaframı kalin olur, kararır ve üzernde küçük yara izleri oluşur. Bu akiğerin fonksiyonunu zorlaştırır. Sigara içmek solunum yollarını kapayan kiprikli epitel dokuyuda yok eder. Bu epitelyumun fonksiyonu soluk alma sırasında akciğerlere ve solunum borusuna giden havayı toz ve mikroplardan temizlemektir. Sigara içenlerin akciğerleri bu işlevi yapamamaktadır. Sigara kullanmak bronşit ve bronşiyal astım gibi hastalıklara neden olur. Sigara içme neticesinde kan damarları daralır. Bu sigara kullanma neticesinde kolesterolün damarlarda toplanmasından dolayı ortaya çıkar. Daralma , damarların kan pıhtılanyla tıkanması sonucu oluşur. Bu olaya tromboz' denir. Kan pıhtılarının yerinden koparak akciğer, kalp, beyin damarını tıkayabilir ve ani ölümle neticelenir. Damarlarda kanm pıhtılanması ve kolesterolün seviyesinin yükselmesi enfarktüs hastalığı ve kalp çarpıntılarının düzensiz olması riskini arttırır. Kolestrol ve kan pıhtısı deri damarlarını da zedeler, derinin buruşmasına neden olur. Sonuçta insan daha yaşlı gösterir. Eklemler zedelenir.Özellikle omurganın omurları zedelenebilir,belde ve bacaklarda şiddetli ağrılar oluşur. Sigara içenlerde ülser hastalığı ortaya çıkabilir. Sigara içmeyenlerle kıyasladığında daha geç tedavi edilir. Sigara içen kadınlarda rahim kanserine daha çok rastlanır. Sigara içen kadınların içmeyenlere göre gebe kalma olasılığı daha azdır ve zamanından önce doğum yapma olasılığı yüksektir. Erkeklerde kolestrolün ve kan pıhtılarının kanda birikmesi ereksiyon problemlerine ve iktidarsızlığa neden olabitir.Çünkü ereksiyonun oluşmasında sağlam damarlar önemli rol oynar. Sigara içmek spermlerin sayısını azaltır ve kısırlığa neden olabilir. SİGARAYA KARŞI ZAFER KAZANMAK ICIN HAZIRLANMA Sigarayı ne zaman(kesin tarih) ve nasıl (tamamen veya yavaş yavaş) bırakacağınız hakkında önceden karar verin. Sigarayı bırakanların yansı "tamamen"yöntemine üstünlük verirler diğerleri ise sigara sayısını zamanla azaltır. Sigarayı hangi sebepten kullandığınızı düşünün ? Sakinleşmek için ? Moralinizi yükselmek için ? Sigara içmeyi sevdiğiniz için ? Sinirlerinizi ve negatif duygularınızı sakinleştirmek için ? Sadece alışkanlık haline gelmiş bir faaliyet olduğu için Sigarayı ne ile değiştirebileceğinizi önceden düşünün Örneğin elinizde bir şeyi tutmayı alışkanlık haline getirmişseniz bunu kalem veya bozuk para ile karşılayabilirsiniz. Eğer ağzınızda bir şeyi tutmayı alışkanlık edinmişseniz şekersiz çiklet çiğneğin veya tatlı yeyin. Nedenleri sıralayın ? Kendinizin ve ailenizin sağlığım korumak amacıyla ? Para biriktirmek amacıyla ? Ciltteki buruşukları önlemek amacıyla Bu nedenleri arasıra hatırlayın Sigara içmek istediğinizde düşüncenizi dağıtmak için ne yapacağınızı düşünün.Yürüyerek dolaşmak, sakız veya nane çiğnemek ve b. Alışkanlığı bıraktıktan sonar kendinizi" ödüllendireceğinizi" düşünün. HANGİ ÖNLEMLERİ ALMAK GEREKECEK Ne ile karşılaşacağınızı önceden bilmeniz gerekir. İlk günler zor olabilir.Ama fiziksel bağımlılık belirtileri 1 haftadan 3 haftaya kadar uzayabilir.Bundan sonar her bir bağımlılık psikoloji karakter taşır. Çevrenizde sigarayı hatırlatacak her bir eşyayı ortadan kaldırın. Sigara içilmesiyle ilgili olamayan haraketler yapın - bisiklet kullanın, sinemaya gidin. İlk birkaç hafta içinde sigara içmekle ilgili herşeyden uzak olun. Nikotinin vücudunuzdan"dış!amak" için bol su tüketin. Eğer alkol alıyorsanız onu minimuma indirin. İştahınız artabilir ama genelde 4.5 kilodan fazlası almazsınız. Devamlı egzersizler ve içeriğinde yağı az olan pehriz kilonuzun düzenlenmesine ve sigarayı bırakmanıza yardımcı olur. Çevrenizdeki insanların yardımına hayır demeyin.Eskiden sigara kullanan insanlar size yardımcı olabilirler.Kendiniz hakkmda"geçmişte sigara kullanan birisi" diye düşünün.Pozitif olun. Sigarayı tamamen bırakmak için bazen birkaç girişimde bulunmanız gerekebilir.Girişimleriniz olumsuz sonuç verince üzülmeyin. kendinizi affetmeyi bilin ve yeniden bir kez daha deneyin. Sonuçta başarı kazanacaksınız. BAŞARILAR!!! Eğer sigarayı bırakmaya karar verirseniz içtiğiniz son sigaradan 20 Dakika Sonra Kan basıncınız düzelir Kalp atışlarınız normale döner El ve ayak ısınız normale döner 8 Saat Sonra Kanınızdaki nikotin ve karbonmonoksit düzeyi yarıya düşer Kanınızdaki oksijen seviyesi normale döner 24 Saat Sonra Karbonmonoksit vücudunuzdan tamamen atılır Akciğerleriniz sigaranın neden olduğu mukusu temizlemeye başlar Kalp krizi riskiniz azalmaya başlar 48 Saat Sonra Vücudunuzdaki nikotin tamamen temizlenir Koku ve tat duyularınızda artış kaydedilir 72 Saat Sonra Nefes almanız kolaylaşır Enerji seviyeniz yükselir 2-12 Hafta Sonra Kan dolaşımınız daha sağlıklı gerçekleşmeye başlar Akciğer fonksiyonunuz %30 oranında artar Yürüme ve koşmanız kolaylaşır 3-9 Ay Sonra Öksürük ve göğüsteki hırıltılarınız azalır. Nefes alma sorunlarınız iyileşir Akciğerlerinizin enfeksiyona karşı direnci artar 1 Yıl Sonra Kalp hastalığı riski, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yaklaşık yarısına iner 5 Yıl Sonra Ağız ve gırtlak kanserinden ölme riskiniz azalır 10 Yıl Sonra Akciğer kanserine yakalanma riskiniz, sigara içmeye devam eden birinin taşıdığı riskin yarısına iner Kalp hastalığı riskiniz hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye iner 15 Yıl Sonra Felç geçirme ve kalp krizi riskiniz hiç sigara içmemiş birinin taşıdığı riskle aynı seviyeye iner STRES STRES NEDİR? Stres - hayatınızdaki değişiklikler sonucunda oluşan fiziksel, psikoloji ve heyecanlı bir tepkidir: Stres çeşitli nedenlerden doğabilir: Aşiri sevinç duyguları ? Kederli olaylar Hayatınızdaki günlük problemler: ? Trafiğin durması ? Küçük tartışmalar ? Krizler Hayattaki bazı değişikliklerden: ? Hastalıklar ? Evlilik veya boşanma problemleri ? İşinizi kaybetmek veya yeni işe girmek ? Çocukların evlerinden ayrılmaları Yukarıda adı geçen olaylara hazırlıklı olmanıza rağmen, sizi uymaya mecbur eder. Stresin sebep olduğu gerginlik sürekli devam ettiği takdirde fiziksel ve psikolojik hastalıkların oluşma riski artabilir. STRESİN TÜRLERİ VE KAYNAKLARI Pozitif stres sizleri yaratıcı etkinliklere sevkedebilir. Değişiklikler sizleri üzdüğü takdirde neqatif stresoluşmaktadır. Duygusal nedenler: ? Tartışma ? Anlaşmamazlık ? Çeşitli anlaşmamazlıklar ? Diğer insanların davranışlarından sorumlu tutulmak Hornnonal nedenler: ? Ergenlik dönemi ? Hamilelikten sonraki dönem ? Menopoz Başka nedenler: ? Hastalıklar (miokard infarktüs, alerji ve b. ? Bulunduğunuz ortam GÜNLÜK HAYATINIZDAKİ DEĞİŞİKLİKLERE NEDEN OLABİLECEK HER BİR ŞEY STRES YARATA BİLİR! STRESİN ORGANİZMAYA ETKİSİ NASIL OLUŞMAKTADIR? Heyecan anından itibaren beyin ve bezlerden kimyasal madde salgılanmakta ve buda sinirlerle birlikte otomatikmen stres tepkisinin başlanmasına neden olmaktadır. Bu durumda aşağıda adı geçen durumlar görülür: ? Kalp atışının sayısı artar ? Kan basıncı artar(tansiyon) ? Soluk sayısı artar ? Sindirim azalır ? Terleme artar ? Gözbebeği genişler Daha çok güçlü olduğunuzu hissedersiniz.Vücudunuz gergin, heyecanlı ve faaliyete hazır durumdadır. Tehlike giderilene kadar vücudunuz heyecan ve gerginlik durumunda kalır. Stresin nedeni giderildikten sonra beyin tarafindan bezlere kimyasal maddelerin salgılanmasına «dur» emri verilir. Beynin «dur» emrini vermek yeteneği bozulduğunda, heyecan uzun sürer ve problemler çıkabilir. O zaman organizma uzun süren stresin etkisinde ıztırap çeker. STRES NASIL TEŞHİS EDİLİR? Doğru istikameti bulmak için stresin belirtilerini bilmeniz çok önemlidir. Sadece bu bilgiye sahip olmak stresle savaşmak için ilk adım olabilir. Stresin belirtileri klasikdir ve aşağıda adı geçenler olabilir: Şiddetli baş ağrıları Soluğun artması Avuçlarınızın terlemesi Nabzınızın artması Mide-bağırsak bozukluğu Belirtiler aşağıdaki gibi de olabilir: ? Sinirlilik ? Sebep olmadan sabrınızın taşması ? Düşüncenizi toplamakta zorluk çekmek STRESLE BAŞA ÇIKMAK İÇİN ÖNERİLER Bazı kişiler sigara içmekle, alkol almakla, çok miktarda yemek yemekle ve ilaç kullanmakla stresin etkisini azaltmak istiyorlar. Bunları hep aklınızda tutmanız ve onlardan kaçınmanız gerekir. Aşağıdakılar daha çok tavsiye edilen usullerdir : 1. Kendi duygularınızı yakın arkadaşlarınızla paylaşmak stresi daha iyi anlamaya ve onunla başa çıkılmasına yardımcı olur. 2. Ağlamak stresin gerginliğini azaltır. 3. Hızlı yürümek, artmış nabzı ve kas gerginliğini düzenleyerek ve fazla enerjiden kurtulmak. 4. Vücud ve kasların gevşemesi: ? strese karşı direnci artırır ? stres faktörleriyle mücadeleye yardımcı olur. ? stresten yaranan hastalıklarla başa çıkmak için yardımcı olur ? uykusuzluk giderilecek ve uykunuz sağlıklı olacaktır. Bunları her kas grubunu gerginleştirerek ve gevşeterek yapabilirsiniz. Her kas grubunu 4-10 saniye gerilmiş vaziyette tutmak yeterlidir (gerilim sıkı olmalı, ama kramp durumuna gelmemelidir). Daha sonra kasların gevşemesi için 1 0-20 saniyelik süre vermek gerekir. Her yaptığınızda gevşeme süresini biraz artırmak tavsiye edilir. BAZI EK ÖNERİLER Bir kaç kez derin soluk alın Egzersiz yapın (gün boyu gezinti ve b.) Olumlu şeyleri düşünün Ona kadar sayın Dartınma hareketleri edin Gergin kaslara masaj yapın Sıcak banyo veya duş alın Sevdiğiniz müziği dinleyin İhtiyacınız oldukta başkasının yardımına hayır demeyin. |
Etiketler |
bilgiler, genel, hakkında, hastalıklar |
Seçenekler | |
Stil | |
|
|